การที่สติจะระลึกลักษณะของสภาพธรรม สามารถที่จะระลึกขณะไหน เมื่อไรก็ได้ เพื่อความรู้จะได้เพิ่มขึ้นในลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏ จนกว่าปัญญาจะเพิ่มขึ้นเป็นขั้นๆ จนกระทั่งสามารถที่จะประจักษ์ในลักษณะซึ่งไม่ใช่ตัวตนจริงๆ แต่ว่าไม่ใช่ชีวิตที่ผิดปกติ ต้องเป็นในขณะเดี๋ยวนี้ เป็นของจริงธรรมดาๆ

ทางจะรู้ก็คือสติระลึก แล้วก็ค่อยๆ เข้าใจขึ้น ทีละเล็ก ทีละน้อย แต่ละทาง เป็นปกติ สั้นแสนสั้น ก็ไม่เป็นไร ก็ต้องเป็นสั้นแสนสั้น แต่รู้ว่าขณะนั้นเป็นสัมมาสติที่ระลึก ไม่ใช่เพียงนึก หรือไม่ใช่เพียงฟังเรื่องปรมัตถ์ แต่ว่ารู้ว่าขณะนี้ที่กำลังเห็น ก็กลับมาที่สภาพที่กำลังเห็นในขณะนี้ ซึ่งเป็นลักษณะรู้ หรือการเห็นสิ่งที่กำลังปรากฏ

เสียงมีจริงปรากฏให้รู้ จิตเป็นสภาพที่กำลังรู้เสียง คือได้ยินเสียง นี่คือขณะที่กำลังได้ยินนี่เอง สติสามารถที่จะระลึกในอาการที่รู้เสียง ขณะนี้ที่เสียงปรากฏ เพราะมีสภาพที่ได้ยิน คือรู้เสียงที่ปรากฏ มิฉะนั้นเสียงก็ปรากฏไม่ได้

ก็เป็นชีวิตประจำวัน แต่ว่าเกิดดับเร็วมาก จนกระทั่งถ้าสติไม่ระลึก ก็ไม่มีทาง ก็อยู่ในตำราหมด แต่การศึกษามี ๓ ระดับ ขั้นปริยัติฟัง เรื่องราวของปรมัตถ์ธรรมของนามธรรม และรูปธรรม ขั้นปฏิบัติ คือ สติปัฏฐานเกิดขึ้นกระทำกิจระลึกลักษณะของปรมัตธรรม พร้อมทั้งค่อยๆ เข้าใจขึ้น เป็นการศึกษาที่เป็นอธิศีลสิกขา อธิจิตตสิกขา อธิปัญญาสิกขา แล้วในที่สุดความเข้าใจในลักษณะของสิ่งที่ปรากฏ ก็เพิ่มขึ้น จนกระทั่งสามารถที่จะประจักษ์ในลักษณะซึ่งไม่ใช่ตัวตนจริงๆ ได้ แต่ว่าไม่ใช่ชีวิตที่ผิดปกติ ต้องเป็นในขณะเดี๋ยวนี้ เป็นของจริงธรรมดาๆ

ที่มา และ รับฟังเพิ่มเติม ...

สนทนาธรรม ตอนที่ 002