สำคัญที่ความเข้าใจตั้งแต่ต้นว่า จิต เมื่อเกิดขึ้น ก็ย่อมทำกิจหน้าที่รู้แจ้งซึ่งอารมณ์ ไม่ว่าจะเป็นจิตขณะใดก็ตาม แต่เมื่อกล่าวถึงขณะที่คิด กล่าวหมายรวมทั้งจิต และ เจตสิก ที่เกิดขึ้นเป็นไปทางมโนทวารหรือทางใจ ที่คิดนึกเรื่องราวต่างๆ ตามสัญญาที่ได้จำไว้ และ มีวิตักกเจตสิก ทำกิจหน้าที่ตรึกนึกถึงอารมณ์ในขณะนั้น ขณะที่คิด ดี ชัดเจนว่า ไม่ได้มีเฉพาะจิต ก็ต้องมีเจตสิกฝ่ายดีประการต่างๆ เกิดร่วมด้วย ทั้งศรัทธา สติ หิริ โอตตัปปะ เป็นต้น ในทางตรงกันข้าม ถ้าคิดไม่ดี ก็ไม่ได้มีเพียงจิต ก็ต้องมีเจตสิกฝ่ายไม่ดีประการต่างๆ ปรุงแต่งจิตในขณะนั้นด้วย เช่น ความโกรธ ความไม่พอใจ เป็นต้น ครับ
ที่มา ...

คิด เป็นวิตกเจตสิก หรือ เป็นจิต?