ภาษาบาลี มีคำที่แสดงให้เข้าใจว่า สิ่งใดก็ตามที่เกิด สิ่งนั้นเป็นสังขารธรรม เพราะเหตุว่ามีปัจจัยปรุงแต่ง สภาพธรรมนั้นเกิดแล้วดับเมื่อมีปัจจัย ขณะนี้ มีความพร้อมของปัจจัยที่เกิดแล้ว เช่น “เห็น” ในขณะนี้ที่เห็น “เห็น“ ต้องเกิดแล้ว ในขณะนี้ที่ได้ยิน “ ได้ยิน“ ต้องเกิดแล้ว ไม่ใช่ยังไม่เกิด เมื่อกระทบแข็ง สภาพที่ “รู้แข็ง” เกิด จึงได้รู้แข็ง ไม่ใช่ยังไม่เกิดก็ไปรู้แข็ง เพราะฉะนั้น ขณะใดที่มีการรู้แข็ง ขณะนั้นสภาพรู้เกิดขึ้น รู้แข็ง ขณะนี้ก็คือสิ่งที่เกิดแล้ว เพราะปัจจัยปรุงแต่ง เป็นสังขตธรรม วันนี้ มีสองคำใหม่คือ สังขารธรรมและสังขตธรรม

สังขตธรรม คือสภาพธรรมที่ปรุงแต่งแล้วเกิด ขณะใดที่เกิด ขณะนั้นเป็นสังขตธรรม เพราะฉะนั้น สังขตธรรมที่เกิดแล้วดับ สภาพธรรมที่ไม่เกิด ขณะนั้นจะดับได้ไหม

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 4