การศึกษาธรรม ต้องเป็นผู้ละเอียดและรู้จุดประสงค์ว่า ฟังเพื่อเข้าใจถูก เห็นถูกในสภาพธรรม เรื่องละไม่ใช่เรื่องของคนหนึ่งคนใด แต่เป็นเรื่องของสภาพธรรม คือ ปัญญาเจตสิก ขณะใดที่มีความเห็นถูก ขณะนั้นไม่เห็นผิด แม้ในขั้นการฟัง ก็รู้ว่า หนทางที่จะรู้ความจริงของสภาพธรรมไม่ใช่หนทางอื่นเลย ใครจะไปทำอะไร ที่ไหน อย่างไร แต่ขณะนี้เป็นธรรม แล้วรู้ลักษณะที่เป็นธรรม หรือไม่

การฟังแต่ละครั้งก็คือ เพื่อให้รู้ความจริงว่าเราหลงลืมอยู่เสมอ ไม่ว่าจะฟังมาแล้ว ตั้งแต่ปีไหนก็ตามแต่ ครั้งไหนก็ตามแต่ ก็มีปัจจัยที่จะให้ลืมอยู่เรื่อยๆ ว่า เป็นธรรม จนกว่าได้มีโอกาสได้ฟังธรรม ได้สนทนาธรรมเมื่อไร เมื่อนั้นก็เป็นการสะสมความเห็นถูกต้องว่าเป็นธรรม ส่วนจะเข้าใจธรรมมากน้อยแค่ไหนนั้น ถ้าปัญญา ยังคงอยู่ในระดับนี้ ไม่มีทางที่จะรู้ความจริงของสภาพธรรม

ด้วยเหตุนี้จึงเห็นการเจริญขึ้นของธรรม ซึ่งเป็นฝ่ายของการรู้แจ้งอริยสัจธรรม ศรัทธา ถ้าไม่มีการเห็นถูก ความเข้าใจถูก รู้ประโยชน์ของการฟัง ก็ไม่มีศรัทธาเพิ่มขึ้น แต่ว่าที่ศรัทธาจะเพิ่มขึ้น ฟังครั้งเดียวไม่พอ ก็ฟังอีก มีโอกาสที่จะฟังเมื่อไรก็ฟัง นั่นคือลักษณะของศรัทธา ซึ่งกว่าจะเจริญ ก็จะเห็นได้ว่าต้องเป็นผู้ตรงที่จะรู้ว่าเป็นระดับขั้นของการฟังเข้าใจ หรือเริ่มรู้ลักษณะที่กำลังเป็นธรรมขณะนี้

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 455

@ ฟังครั้งเดียวไม่พอ ก็ฟังอีก