เหตุที่ตรัสสติปัฏฐานไว้ ๔ อย่าง [มูลปัณณาสก์]
โดย เมตตา  6 เม.ย. 2554
หัวข้อหมายเลข 18148

พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 659


เหตุที่ตรัสสติปัฏฐานไว้ ๔ อย่าง

แต่เหตุไฉน พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสสติปัฏฐานไว้ ๔ อย่างเท่านั้น ไม่ยิ่ง

ไม่หย่อน (ไปกว่านั้น) ? เพราะทรงเกื้อกูลแก่เวไนยสัตว์. อธิบายว่า บรรดาเวไนยสัตว์ทั้งหลาย พวกตัณหาจริต พวกทิฏฐิจริต พวกสมถยานิกะ และวิปัสสนายานิกะ (แยก) เป็นพวกละ ๒ ตามอ่อนและแก่กล้า

ผู้มีตัณหาจริตอย่างอ่อน มีกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน มีอารมณ์หยาบเป็นทางแห่ง

ความบริสุทธิ์. แต่ผู้มีตัณหาจริตแก่กล้า มีเวทนานุปัสสนาสติปัฏฐานที่ละเอียด เป็น

ทางแห่งความบริสุทธิ์. แม้ผู้มีทิฏฐิจริตอย่างอ่อน มีจิตตานุปัสสนาสติปักฐาน ที่มี

อารมณ์แยกออกไม่มากนักเป็นทางแห่งความบริสุทธิ์. แต่ผู้มีทิฏฐิจริตแก่กล้า มีธัมมา-

นุปัสสนาสติปัฏฐาน ที่มีอารมณ์แยกประเภทออกไปมาก เป็นทางแห่งวิสุทธิ. และสติปัฏฐานข้อแรก ที่มีนิมิตจะที่พึงประสบได้ไม่ยาก เป็นทางแห่งความบริสุทธิ์ของ

สมถยานิกบุคคล ประเภทยังอ่อน. ข้อที่ ๒ เป็นทางแห่งวิสุทธิสมลยานิกบุคคล

ประเภทแก่กล้า. เพราะท่านดำรงอยู่ได้ไม่มั่นคงในอารมณ์ที่หยาบ. ข้อที่ ๓ ที่มี

อารมณ์แยกประเภทออกไปไม่มากนัก เป็นทางแห่งความบริสุทธิ์แม้ของวิปัสสนายา-

นิกบุคคลประเภทยังอ่อน. ข้อที่ ๔ ที่มีอารมณ์แยกประเภทออกไปมาก เป็นทางแห่งความบริสุทธิ์ของวิปัสสนายานิกบุคคลประเภทแก่กล้า. สติปัฏฐานจึงตรัสไว้ ๔ อย่าง

เท่านั้น ไม่ยิ่งไม่หย่อน ด้วยประการดังที่พรรณนามาน ดังนี้.



ความคิดเห็น 1    โดย Sensory  วันที่ 9 เม.ย. 2554
ขอบคุณ และขออนุโมทนาค่ะ อยากขอเรียนถามทุกท่านว่า ดิฉันอ่านแล้ว เห็นว่าสติปัฏฐานมีการแยกตามจริตหรือตามจำพวกบุคคล แต่ที่ได้ฟังท่านอาจารย์ กล่าวว่า สติปัฏฐานเลือกไม่ได้ กะเกณฑ์ไม่ได้ หรือเจาะจงไม่ได้ว่าต้องเป็นสติปัฏฐานอย่างไหน เช่นบางแห่งจะเจาะจงเจริญแต่จิตตานุปัสสนาสติปักฐาน โดยอ้างจริต หรืออ้างพระสูตรบทนี้ อยากขอคำอธิบายเพิ่มเติมค่ะ

ความคิดเห็น 2    โดย paderm  วันที่ 12 เม.ย. 2554

ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา บังคับบัญชาไมไ่ด้ อันนีเข้าใจตรงกันครับ แต่จะต้องเข้าใจว่า

ขณะที่สติปัฏฐานเกิด ไมไ่ด้มีการเลือกโดยตัวเรา แต่สติปัฏฐานเกิดเอง ซึ่งก็แล้วแต่ว่าสติ

ปัฏฐานจะระลึกในอารมณ์ใด ซึ่งเป็นอนัตตา ดังนั้นเราไม่สามารถรู้จริตตัวเองได้ นอกจาก

เดา แต่ความเข้าใจพระธรรมจนสติปัฏฐานเกิด ก็จะระลึกเป็นไปทั้ง 4 สติปัฏฐานจนทั่ว

ส่วนหมวดใดเหมาะสมกับผู้ใด ก็ตามแต่สติปัฏฐานนั้นจะระลึก ไม่มีเราไปเลือก เพราะเมื่อ

ไหร่มีการเลือกนั่นคือความต้องการที่เป็นโลภะ จเลือกในหมวดนั้น หมวดนี้ครับ อนุโมทนา


ความคิดเห็น 3    โดย Sensory  วันที่ 13 เม.ย. 2554
ขอบคุณ และขออนุโมทนาค่ะ