วิถีจิตทางมโนทวาร โดยไม่ผ่านทางปัญจทวาร จะมีวิถีจิตอย่างไร วิถีแรกทางมโนทวารจะมีอารมณ์เป็นปรมัตถ์หรือบัญญัติอย่างไร

ในปรมัตถทีปนีฎีกาแสดงว่า วิถีจิตทางมโนทวารล้วนๆ (สุทธมโนทวารวิถี) เมื่อ

ธัมมารมณ์ย่อมมาสู่คลอง ด้วยอำนาจอารมณ์ที่ตนเคยเห็นเคยประสบมา ด้วยอำนาจ

อารมณ์ที่เกี่ยวกับการเห็นคือเหตุที่เกิดขึ้น ด้วยอำนาจอารมณ์ที่เคยได้ยินมา ด้วย

อำนาจแห่งความเชื่อในผู้อื่น ด้วยอำนาจแห่งกรรมต่างๆ ด้วยอำนาจแห่งฤทธิ์ต่างๆ

ด้วยอำนาจแห่งการตรัสรู้ตาม เป็นต้น อารมณ์นั้นมีทั้งบัญญัติและปรมัตถธรรม ตาม

สมควรแก่จิตประเภทนั้นๆ คือ กามจิต มหัคคตจิต โลกุตตรจิต

ไม่ทราบว่าเข้าใจอย่างนี้จะถูกหรือไม่ คือสุทธมโนทวารวิถีจะไม่เหมือนกับมโนทวาร

วิถีที่รับต่อจากปัญจทวารวิถี คือวิถีแรก และสองอารมณ์ยังเป็นปรมัตถ์ ส่วนอรรถ

และนามวิถีจึงเป็นบัญญัติ ส่วนสุทธมโนทวารวิถี ด้วยอำนาจสิ่งที่เคยเห็นมาแล้ว

สามารถยังสุทธมโนทวารวิถีแรกให้เป็นบัญญัติหรือปรมัตถ์ก็ได้ เช่น กามจิตเป็น

บัญญัติและเป็นปรมัตถ์ในขณะที่สติปัฏฐานเกิด หรือบัญญัติในมหัคคตจิต ขอความ

กรุณาอีกครั้ง เพื่อความไม่คลาดเคลื่อน ขอบพระคุณและขออนุโมทนา

อนุโมทนา

ขออนุโมทนาครับ