ผู้ฟัง ไม่รู้ว่าความเป็นเราอยู่ตรงไหน
ท่านอาจารย์ สิ่งที่กำลังปรากฏจะรู้ไหมว่าเป็นธรรม จะไปนั่งหาเราให้เจอ แต่สิ่งที่ปรากฏขณะนี้คือเห็นแล้วสิ่งที่ปรากฏทางตา เสียงแล้วก็ได้ยิน ไม่สนใจที่จะเข้าใจ จนกระทั่งรู้ว่า ไม่ต้องไปหาเราหรอก เพราะไม่มี แต่มีสิ่งที่ปรากฏเท่านั้นเอง
ฟังเพื่อเข้าใจ ใครจะไปบังคับให้รู้ลักษณะของสิ่งที่กำลังปรากฏ โดยไม่มีความเข้าใจไม่ได้แน่นอน พยายามเท่าไรที่จะไปนั่ง ไปจ้องอย่างไร ก็ไม่สามารถไปรู้ความจริงของสภาพธรรมที่ปรากฏ แล้วเมื่อมีความเข้าใจแล้ว ก็รู้ว่าพระธรรมที่ทรงแสดงเป็นความจริง เพราะสามารถทำให้ผู้ฟังเข้าใจความจริงของสิ่งที่มีจริงๆ ที่กำลังปรากฏ จนกระทั่งสามารถแทงตลอด ประจักษ์แจ้งความจริงของสิ่งนั้นได้ เพราะความจริงเป็นอย่างนี้ ไม่เป็นอื่น ต้องฟังจนกระทั่งมีความเข้าใจ ไม่ต้องไปคิดถึงเราวันนี้เข้าใจเท่าไร ยังมีตัวตนอีกมากมายเหลือเกิน โน่นก็เรา นี่ก็ของเรา ไม่จำเป็นต้องคิดอย่างนั้น เพราะเป็นอย่างนั้นอยู่แล้ว แต่การที่จะอบรมความเห็นถูก ความเข้าใจให้รู้ถูกในสิ่งที่มีจริงๆ เป็นปกติที่จะค่อยๆ เจริญขึ้น ใครจะไปฝืนให้มีมากๆ ทันที เป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้
ผู้ฟัง แต่ว่ายังไม่ได้ประจักษ์แจ้งลักษณะ
ท่านอาจารย์ แน่นอน ปัญญามี ๓ ระดับขั้น ข้ามขั้นได้อย่างไร ความลึกซึ้ง ความรวดเร็วของสภาพธรรม ซึ่งคนธรรมดาที่ไม่ได้ฟังธรรม ไม่สามารถจะรู้ได้เลย พื้นฐานไม่ใช่ให้ไปทำอย่างอื่น ฟังแล้วฟังอีก แล้วก็มีสิ่งที่กำลังปรากฏ เพราะฉะนั้น ก็สามารถรู้ได้ว่า ปัญญาจากการได้ยินได้ฟังเพิ่มขึ้นมากน้อยแค่ไหน ... พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 371
รับฟัง ... ไม่รู้ว่าความเป็นเราอยู่ตรงไหน