คำว่า “อนัตตา” หมายความว่าสภาพธรรมมีจริง แต่ว่าสภาพธรรมนั้นไม่ใช่เรา ไม่ใช่ของใครเลย บังคับบัญชาไม่ได้ แต่เป็นไปตามเหตุตามปัจจัยทั้งสิ้น นี่คือความหมายของ “อนัตตา” ซึ่งอนัตตาสำหรับธรรมทุกอย่าง สัพเพ ธัมมา อนัตตา เคยเป็นตัวเราทั้งหมดแต่ว่าเมื่อศึกษาธรรมแล้วก็จะรู้ว่า เป็นธรรมแต่ละอย่างซึ่งเป็นอนัตตา คงไม่มีใครอยากมีจิตใจที่ไม่ดี ริษยา มานะ ต่างๆ แต่ธาตุชนิดนี้มี การสั่งสมของธาตุแต่ละอย่าง ก็ปรากฏเป็นอาการของบุคคลซึ่งมีอุปนิสัยต่างๆ กัน แต่เราเรียกชื่อ ทำให้เรารู้สึกว่าเราไม่ชอบชื่อนั้น เพราะเป็นคนนั้น แต่ความจริงอกุศลธรรมต่างหากที่ไม่มีใครชอบเลย

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 3

เริ่มต้นเข้าใจว่าธรรมคืออะไร