สัญญาเกิดกับจิตทุกดวง ทุกประเภท ไม่ต้องคิดมากมายให้สับสน คือ ต้องเข้าใจลักษณะของสัญญาเจตสิก และสภาพของจิตทางมโนทวารซึ่งคิดนึก ในขณะที่เป็นปัญจทวารวิถีที่ยังไม่ดับ ขณะนั้นไม่ใช่การคิดนึก

รับฟัง ...

สัญญากับนึกคิด

มีท่านผู้ฟังเขียนความเห็นมา ๓ ข้อ และคำถาม ๔ ข้อ

ข้อ ๑. สัญญากับนึกคิดนั้นต่างกัน คือ ตามที่ปรากฏ สัญญาเกิดขึ้นได้ ทุกขณะเมื่อรับอารมณ์ แม้มิได้ตั้งใจสัญญาก็เกิดขึ้นได้ ส่วนนึกคิดนั้นเกิดทาง มโนทวารหลังจากที่รับอารมณ์แล้ว และขณะที่นึกคิด ก็รับอารมณ์ของนึกคิดทาง มโนทวารพร้อมกันไปด้วย (เฉพาะทวารนี้อารมณ์เกิดขึ้นพร้อมกัน เรียกว่า รับบัญญัติอารมณ์) แต่นึกคิดต้องอาศัยสัญญาที่เกิดมาประกอบ (สัญญาที่เกิดขึ้น ทั้งในช่วงที่เป็นภวังค์ และในช่วงที่นึกคิด)

สุ. มากไปไหม หรือว่าน้อยไป หรือว่าพอดีแล้ว แต่ละเรื่องๆ ก็เป็นเรื่องที่ แล้วแต่ฉันทะที่จะเห็นด้วย หรือสนใจในสิ่งที่ท่านผู้อื่นสนใจหรือเปล่า อย่างเรื่องนี้ เป็นเรื่องของสัญญาเจตสิก กับจิตที่คิดนึกทางมโนทวาร

การศึกษาธรรม ถ้าเว้นพยัญชนะหรือข้อความที่สับสน และพยายามเข้าใจลักษณะของสภาพธรรมที่ปรากฏ และศึกษาประกอบเพื่อให้เข้าใจละเอียดขึ้น ถูกต้องขึ้น ก็เป็นประโยชน์ อย่างสัญญาเป็นเจตสิกที่เกิดกับจิตทุกดวง ขณะที่เกิดกับวิบากจิต สัญญานั้นก็เป็นวิบาก ขณะที่เกิดกับกิริยาจิต สัญญานั้นก็เป็นกิริยา ขณะที่เกิดกับกุศลจิต สัญญานั้นก็เป็นกุศล ขณะที่เกิดกับอกุศลจิต สัญญานั้นก็ เป็นอกุศล ขณะที่เกิดขึ้นกับวิถีจิตทางตาก็เป็นสัญญาทางตา คือ จำสิ่งที่ปรากฏ ทางตา ขณะที่เกิดกับวิถีจิตที่เกิดขึ้นทางหู รู้อารมณ์ทางหู ขณะนั้นก็เป็นสัญญา คือ การจำสิ่งที่ปรากฏทางหู

ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ โดยนัยเดียวกัน

อย่างนี้พอที่จะเข้าใจได้ง่ายๆ ไหม เรื่องของสัญญาที่เกิดกับจิตทุกดวง ทุกประเภท แต่ในขณะที่เป็นปัญจทวารวิถี คือ กำลังเห็นสิ่งที่ปรากฏทางตาที่ยังไม่ดับ กำลังได้ยินเสียงที่ปรากฏทางหูที่ยังไม่ดับ เสียงยังไม่ดับ อารมณ์ยังไม่ดับ ขณะที่กำลังได้กลิ่นทางจมูกซึ่งกลิ่นที่ปรากฏยังไม่ดับ ขณะที่กำลังลิ้มรสที่ปรากฏทางลิ้น คือ รสนั้นยังไม่ดับ ขณะที่รู้สิ่งที่กำลังกระทบสัมผัส คือ เย็นหรือร้อน อ่อนหรือแข็ง ตึงหรือไหวทางกายที่ยังไม่ดับ ขณะนั้นไม่ใช่การคิดนึก

เท่านี้ก็พอแล้ว ไม่ต้องคิดมากมายให้สับสน คือ ต้องเข้าใจลักษณะของสัญญาเจตสิก และสภาพของจิตทางมโนทวารซึ่งคิดนึก

ไม่ทราบหายสงสัยหรือยัง [ตอนที่ 1610]

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

สัญญาที่เกิดกับจิตทุกดวง ทุกประเภท แต่ในขณะที่เป็นปัญจทวารวิถี คือ กำลังเห็นสิ่งที่ปรากฏทางตาที่ยังไม่ดับ กำลังได้ยินเสียงที่ปรากฏทางหูที่ยังไม่ดับ เสียงยังไม่ดับ อารมณ์ยังไม่ดับ ขณะที่กำลังได้กลิ่นทางจมูกซึ่งกลิ่นที่ปรากฏยังไม่ดับ ขณะที่กำลังลิ้มรสที่ปรากฏทางลิ้น คือ รสนั้นยังไม่ดับ ขณะที่รู้สิ่งที่กำลังกระทบสัมผัส คือ เย็นหรือร้อน อ่อนหรือแข็ง ตึงหรือไหวทางกายที่ยังไม่ดับ ขณะนั้นไม่ใช่การคิดนึก

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ ด้วยความเคารพยิ่ง

ยินดีในกุศลจิตครับ

กราบนอบน้อมพระรัตนตรัยด้วยเศียรเกล้า

ศึกษาความจริงที่ละคำ ทีละลักษณะ เพื่อจำใหม่ที่ถูกต้องว่า ทั้งหมดเป็นธรรมลบล้างความจำผิด ที่ติดมานานแสนนานว่า เป็นเรา มีเรา มีเขา มีสิ่งหนึ่งสิ่งใด และหลายๆ สิ่ง ว่า เป็นตัวตน ทั้งๆ ที่ความจริง เป็นอนัตตา

การจะรู้ความจริง ขาดการศึกษาขั้นปริยัติ เป็นขั้นเริ่มต้น ไม่ได้เลย

กราบเท้าบูชาพระคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ผู้แสดงความจริง ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ ให้พวกเราได้ฟัง อย่างละเอียด ทีละคำๆ จึงได้รู้ว่าทางเห็นผิดเป็นอย่างไร ทางเห็นถูกเป็นอย่างไร

ขาดการฟังพระธรรมเริ่มต้นโดยปริยัติไม่ได้เลยค่ะ

กราบขอบพระคุณอนุโมทนาในกุศลธรรมทานค่ะ

สนทนาธรรมเกิดขึ้น กุศลมี ฟังธรรมะในดิถี ถูกต้อง อาจารย์สุจินต์ศรี เป็นหลัก จิตเจตสิกรูปสอดคล้อง มั่นแฟ้นคำจริง