สืบเนื่องจากหัวข้อสนทนา พระอริยเจ้ากับสติปัฏฐาน 4 ... ขออนุญาตเรียนถามคุณ paderm หรือท่านผู้รู้ ให้ช่วยขยายความว่าสติปัฏฐานเกิดได้ในเวลาฝันได้อย่างไรครับ

ขออีกคำถามนะครับว่า ขณะที่หลับฝันนั้น ไม่รู้อารมณ์ทางปัญจทวาร แต่มีการฝันเห็นรูปบ้าง ฝันถึงเสียงบ้าง จึงมีความสงสัยครับว่า รูปและเสียงที่ฝันถึงนั้น เป็นปรมัตถ-อารมณ์หรือเป็นธรรมารมณ์ครับ

ขณะที่ฝันจิตเป็นกุศล เป็นไปในทาน ศีล ภาวนา ก็ย่อมมีได้ เช่น ฝันว่าให้ทานฝันว่ารักษาศีล ฝันว่าเจริญพุทธคุณ เจริญธรรมคุณ เจริญสังฆคุณ มีเมตตาจิตและฝันว่าระลึกรู้สภาพธรรมที่กำลังปรากฏก็ย่อมได้เช่นกันครับ

แต่ขณะที่ฝันไม่มีสภาพของธรรมปรากฏเหมือนขณะเห็นจริงๆ ...

ขออีกคำถามนะครับว่า ขณะที่หลับฝันนั้น ไม่รู้อารมณ์ทางปัญจทวาร แต่มีการฝันเห็นรูปบ้าง ฝันถึงเสียงบ้าง จึงมีความสงสัยครับว่า รูปและเสียงที่ฝันถึงนั้น เป็นปรมัตถ-อารมณ์หรือเป็นธรรมารมณ์ครับ

ขอร่วมสนทนาแลกเปลี่ยนความเห็นนะครับ หากมีความเห็นผิดอย่างไร

ผู้รู้กรุณาแนะนำด้วยนะครับ ผมมีความเห็นว่า

หาก มโนทวารวิถีจิตรู้อารมณ์ได้ทั้ง ๖ อารมณ์และรู้รูปที่กำลังปรากฏก็ได้

หรือรูปในอดีตก็ได้ รูปในอนาคตก็ได้ หรือมีนามธรรมหรือบัญญัติเป็นอารมณ์ก็ได้ แล้ว

ขณะที่หลับฝัน จิตน่าจะสามารถนึกถึง รูปและเสียงที่เป็นปรมัตถอารมณ์ได้นะครับ

อีกเหตุผลหนึ่ง ที่ทำให้เข้าใจอย่างนั้น คือ

สัญญาเจตสิก เกิดร่วมกับจิตทุกดวง

ดังนั้น สัญญาเจตสิกจึงน่าจะจำทุกๆ อย่างที่จิตรู้

แม้ในขณะฝัน หากมีปัจจัยพร้อม จิตก็น่าจะสามารถนึกถึงรูปและเสียงที่เป็นปรมัตถอารมณ์

ที่สัญญาเจตสิกเคยจำเอาไว้ได้

ขณะที่ฝันเป็นวิถีจิต ฝันเป็นกุศลก็ได้ ฝันเป็นอกุศลก็ได้ เช่น ผู้ที่มีปกติเจริญสติปัฏฐาน

เป็นมุมมองใหม่ที่ผมไม่เคยพิจารณาเลย ขอบคุณทุกคำตอบครับ สาธุ