[เล่มที่ 25] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้า 111
อายาจนสูตร
[๕๕๕] ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้ :- สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าแรกตรัสรู้ ประทับอยู่ที่ต้นอชปาลนิโครธแถบฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา อุรุเวลาประเทศ. ครั้งนั้น ความปริวิตกแห่งพระหฤทัยบังเกิดขึ้นแก่พระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จเข้าที่สลับ ทรงพักผ่อนอยู่อย่างนี้ว่า ธรรมที่เราตรัสรู้แล้วนี้ ลึกซึ้งเห็นได้ยาก รู้ตามได้ยาก สงบ ประณีต คาคคะเนเอาไม่ได้ ละเอียด รู้ได้เฉพาะบัณฑิต ก็หมู่สัตว์นี้แล ยังยินดีด้วยอาลัย ยินดีแล้วในอาลัย เบิกบานแล้วในอาลัย ก็ฐานะนี้ คือ ความเป็นปัจจัยแห่งธรรมมีสังขารเป็นต้นนี้ เป็นธรรมอาศัยกันและกันเกิดขึ้น อันหมู่สัตว์ผู้ยินดีด้วยอาลัย ยินดีแล้วในอาลัยเบิกบานแล้วในอาลัย จะพึงเห็นได้ยาก แม้ฐานะนี้ ก็เห็นได้ยาก คือ ธรรมเป็นที่ระงับสังขารทั้งปวง ธรรมเป็นที่สละคืนอุปธิทั้งปวง ธรรมเป็นที่สิ้นตัณหา ธรรมเป็นที่สำรอก ธรรมเป็นที่ดับ นิพพาน
ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น การศึกษาธรรมะต้องรู้จุดประสงค์ เพื่อเข้าใจสิ่งที่กำลังมี ซึ่งถูกปกปิดไว้ด้วยความไม่รู้มหาศาล
เพราะฉะนั้น ฟังเพื่อละ ด้วยการเห็นความห่างไกลกันมาก กับการเป็นปุถุชนผู้ไม่รู้ และค่อยๆ มีแสงสว่างเข้าใจความจริงของสิ่งที่ถูกปกปิดด้วยความมืด คือความไม่รู้แม้กำลังเห็น ต้องปานนี้ นี่คือหนทางเดียวที่จะค่อยๆ ละคลายความไม่รู้ ไม่ใช่หนทางอื่นทั้งสิ้น
อ.ณภัทร: ครับ ท่านอาจารย์ก็กล่าวหลายๆ ครั้งว่า รู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าหรือยัง นี่เป็นคำที่สะกิดให้ผู้ที่ฟังได้ไตร่ตรองได้พิจารณาจริงๆ ว่า บางท่านอาจจะเคยฟังพระธรรมมา อาจจะคิดว่ามากมาย แต่ว่าจริงๆ แล้วถ้ายังไม่เข้าใจพระธรรม แม้แต่คำว่า ธรรมะ คำเดียวก็ยังไม่รู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเลย
ดังนั้น ความเข้าใจจึงเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุดครับ เพราะว่าถ้าไม่เข้าใจพระธรรม ก็ไม่รู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแม้แต่นิดเดียวครับ
ท่านอาจารย์: รู้จักหรือยัง? ในบรรดาสิ่งทั้งหลายที่เกิด อะไรประเสริฐสุด?
อ.ณภัทร: ความเข้าใจถูกครับ
ท่านอาจารย์: แล้วความเข้าใจระดับไหน?
อ.ณภัทร: ก็ต้องอบรมให้มากขึ้นยิ่งๆ ขึ้นตามลำดับครับ
ท่านอาจารย์: ไม่ใช่เพียงพูด ต้องไตร่ตรองลึกซึ้ง อดทน รู้ว่าความไม่รู้แค่ไหน กำลังเห็นก็ไม่รู้ อย่างนี้แล้วจะรู้อะไร กำลังคิด กำลังจำทุกอย่าง ไม่รู้หมดใช่ไหม?
จะเอาออกให้หมดหรือเปล่า หรือเก็บเอาไว้เพิ่มขึ้น และหนทางที่จะค่อยๆ ละ ค่อยๆ เอาสิ่งที่สะสมมามากมายมหาศาลในสังสารวัฏฏ์ในแสนโกฏกัปป์ จะออกได้อย่างไร? ถ้าไม่มีความเข้าใจในความลึกซึ้งซึ่งเป็นหนทางเดียวที่จะละความรีบร้อน ความอยากที่มีตลอดเวลา ไม่อยากเรื่องนี้ก็อยากเรื่องนั้น ไม่อยากเรื่องอื่นก็อยากฟังเรื่องนั้น ไม่สนใจเรื่องที่กำลังพูดเลยว่า เป็นประโยชน์หรือเปล่า เป็นหนทางจริงๆ หรือเปล่าที่จะละ ไม่ใช่อยาก แต่ละความอยาก
อ.ณภัทร: ครับ ก็เหมือนกับทุกครั้งที่หังท่านอาจารย์ เข้าใจนิดหนึ่งก็ละความไม่รู้ไปตามที่ได้เข้าใจครับ เพราะว่าความไม่รู้ก็ยังมีอีกมากครับ
ท่านอาจารย์: ดับแล้ว เพิ่มขึ้นฮวบฮาบทันทีต่อไปเลย ทุกขณะต่อไปเหมือนเดิม แล้วก็กว่าจะเกิดแทรกขึ้นมาอีกหน่อย แล้วก็เหมือนเดิมแล้วก็แทรกขึ้นมาอีกหน่อย
เพราะฉะนั้น การเกิดขึ้นแทรกอกุศลของธรรมะที่เป็นกุศล เทียบกับอกุศลน้อยหรือมาก? ต้องอดทนแค่ไหน? ต้องมีความเพียรแค่ไหนที่จะเห็นประโยชน์อย่างยิ่งว่า ถึงจะน้อยจะมากอย่างไร ก็ค่อยๆ สะสม ค่อยๆ เข้าใจขึ้น หนทางเดียว
ในแต่ละคำที่ได้ฟัง เข้าใจพอหรือยัง? ก็จะเอากิเลสออกหรือ? จะประจักษ์แจ้งความจริงของเห็นที่กำลังเกิดดับเดี๋ยวนี้หรือ? ลองคิดดูซิว่า จะเป็นไปได้ไหมหนทางอื่น?
เพราะฉะนั้น เรื่องผิดมีมาก ไม่ว่าจะฟังธรรม เคารพในความละเอียด แต่ก็มีโอกาสของความไม่รู้ที่สะสมมามาก ที่จะเกิดทับถมปิดบังให้หลงผิด แต่ถ้ามีปัญญาสะสมมามาก รู้เลยว่าขณะนั้นไม่ได้รู้อะไรเลยทั้งสิ้น เพราะฉะนั้น กลับทำให้เข้าใจผิด และหลงติดข้องด้วย
เล่ห์เหลื่อมของโลภะมากมายเพราะอวิชชาไม่รู้ความจริง
อ.ณภัทร: เป็นจริงอย่างนั้นเลยครับ เล่ห์เหลี่ยมของโลภะมากจริงๆ ครับ
ท่านอาจารย์: ไม่อย่างนั้นไม่อยู่มาจนทุกวันนี้ โดยไม่รู้ว่า อยู่ด้วยโลภะ
อ.ณภัทร: จึงต้องฟังธรรมะเพื่อที่จะรู้จักตัวโลภะจริงๆ ครับ
ท่านอาจารย์: แล้วหนทางจริงๆ คือกำลังเข้าใจในความละเอียดตรงนี้ นั่นคือหนทางที่ไม่ไปทางผิด และเริ่มค่อยๆ อดทนที่จะเข้าใจธรรมะที่ได้ฟังเพิ่มขึ้น สัจจบารมีสำคัญที่สุด
อ.ณภัทร: ครับ
ขอเชิญอ่านได้ที่ ..
เหมือนเมล็ดพันผักที่ถูกปิดบังด้วยภูเขา
ปุถุชน : คนกิเลสหนา
ปุถุชนมี ๒ พวก
ขอเชิญฟังได้ที่ ..
เห็นได้ยากเพราะ ลึกซึ้ง
ลึกซึ้งเพราะเห็นได้ยาก
ชื่อว่าปุถุชน ด้วยอรรถว่า ยังกิเลสมากมายให้เกิด
กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ
กราบยินดีในกุศลจิตของ อ.ณภัทร ด้วยความเคารพค่ะ
กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ ด้วยความเคารพยิ่ง
ยินดีในกุศลจิตครับ