เจลสูตร ว่าด้วยการมีธรรมเป็นเกาะเป็นที่พึง
โดย chatchai.k  31 ต.ค. 2563
หัวข้อหมายเลข 33207

[เล่มที่ 30] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค เล่ม ๕ ภาค ๑ - หนาที่ 443

๔. เจลสูตร

วาดวยการมีธรรมเปนเกาะเปนที่พึง

[๗๔๑]  สมัยหนึ่ง เมื่อพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะปรินิพพานแลวไมนาน พระผูมีพระภาคเจาประทับอยูแทบฝงแมน้ําคงคา ใกลอุกกเจลนครในแควนวัชชี กับพระภิกษุสงฆหมูใหญ. ก็สมัยนั้น พระผูมีพระภาคเจาอันภิกษุสงฆแวดลอมแลว ประทับนั่งที่กลางแจง. ครั้งนั้น พระผูมีพระภาคเจาทรงชําเลืองดูภิกษุสงฆผูนิ่งอยู แลวตรัสกะภิกษุทั้งหลายวา ดูกอนภิกษุทั้งหลาย ก็บริษัทของเรานี้ปรากฏเหมือนวางเปลา เมื่อสารีบุตรและโมคคัลลานะยังไมปรินิพพาน สารีบุตรและโมคคัลลานะอยูในทิศใด ทิศนั้นของเรายอมไมวางเปลา ความไมหวงใยยอมมีในทิศนั้น.

[๗๔๒]  ดูกอนภิกษุทั้งหลาย พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจา แมเหลาใด ไดมีมาแลวในอดีตกาล พระผูมีพระภาคเจาแมเหลานั้นก็มีคูสาวกนั้นเปนอยางยิ่งเทานั้น เหมือนกับสารีบุตรและโมคคัลลานะของเรา. พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจา แมเหลาใด จักมีในอนาคตกาล พระผูมีพระภาคเจาแมเหลานั้นก็จักมีคูสาวกนั้นเปนอยางยิ่งเทานั้น เหมือนกับสารีบุตรและโมคคัลลานะของเรา

[๗๔๓]  ดูกอนภิกษุทั้งหลาย เปนความอัศจรรยของสาวกทั้งหลาย เปนเรื่องที่ไมเคยมีมาของสาวกทั้งหลาย สาวกทั้งหลายจักกระทําตามคําสอน และกระทําตามโอวาทของพระศาสดา และจักเปนที่รักเปนที่ชอบใจ เปนที่ตั้งแหงความเคารพและสรรเสริญของบริษัท ๔ เปนความอัศจรรยของตถาคต เปนเรื่องที่ไมเคยมีมาของตถาคต เมื่อคูสาวกแมเห็นปานนี้ปรินิพพานแลว ความโศกหรือความร่ําไรก็มิไดมีแกตถาคต เพราะฉะนั้น จะพึงไดขอนี้แตที่ไหน สิ่งใดเกิดแลว มีแลว ปจจัยปรุงแตงแลว มีความทําลายเปนธรรมดา การปรารถนาวา ขอสิ่งนั้นอยาทําลายเลย ดังนี้ มิใชฐานะที่จะมีได.

[๗๔๔]  ดูกอนภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนตนไมใหญ มีแกนดังอยูลําตนที่ใหญกวาพึงทําลายลง ฉันใด เมื่อภิกษุสงฆหมูใหญซึ่งมีแกน ดํารงอยู สารีบุตรและโมคคัลลานะปรินิพพานแลว ฉันนั้นเหมือนกัน. เพราะฉะนั้น จะพึงไดในขอนี้แตที่ไหน. สิ่งใดเกิดแลว มีแลว ปจจัยปรุงแตงแลว มีความทําลายเปนธรรมดา การปรารถนาวา ขอสิ่งนั้นอยาทําลายไปเลย ดังนี้ มิใชฐานะที่จะมีได เพราะเหตุนั้นแล ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงมีตนเปนเกาะ มีตนเปนที่พึ่ง อยามีสิ่งอื่นเปนที่พึ่ง คือ มีธรรมเปนเกาะ มีธรรมเปนที่พึ่ง อยามีสิ่งอื่นเปนที่พึ่งอยูเถิด.

[๗๔๕]  ดูกอนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุมีตนเปนเกาะ มีตนเปนที่พึ่ง ไมมีสิ่งอื่นเปนที่พึ่งคือ มีธรรมเปนเกาะ มีธรรมเปนที่พึ่ง ไมมีสิ่งอื่นเปนที่พึ่งอยูอยางไร. ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ยอมพิจารณาเห็นกายในกายอยู ... พิจารณาเห็นเวทนาในเวทนาอยู ... พิจารณาเห็นจิตในจิตอยู่ ... พิจารณาเห็นธรรมในธรรมอยู มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ กําจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกเสีย. ดูกอนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุมีตนเปนเกาะ มีตนเปนที่พึ่ง ไมมีสิ่งอื่นเปนที่พึ่ง คือมีธรรมเปนเกาะ มีธรรมเปนที่พึ่ง ไมมีสิ่งอื่นเปนที่พึ่งอยูอยางนั้นแล

[๗๔๖]  ดูกอนภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุพวกใดพวกหนึ่งในบัดนี้ก็ดี ในกาลที่ลวงไปแลวก็ดี จักเปนผูมีตนเปนเกาะ มีตนเปนที่พึ่ง ไมมีสิ่งอื่นเปนที่พึ่ง คือ มีธรรมเปนเกาะ มีธรรมเปนที่พึ่ง ไมมีสิ่งอื่นเปนที่พึ่งอยู. ภิกษุเหลานี้นั้นเปนผูใครตอการศึกษา จักเปนผูเลิศ.

จบเจลสูตรที่ ๔

* พมาเปน ปรินิพฺพุเตสุ ปรินิพพานแลว. ๒. ยุโรปและพมาเปน สุฺญา เม ภิกฺขเว ปริสา
โหติ บริษัทของเราก็วางเปลาไป.


ลิงก์ไปที่กระทู้ ...

วันลอยกระทง ... พระสารีบุตรและศรีลังกา !



ความคิดเห็น 1    โดย chatchai.k  วันที่ 31 ต.ค. 2563

อรรถกถาเจลสูตร

พึงทราบอธิบายใน เจลสูตรที่ ๔

บทวา เมื่อพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะ ปรินิพพานแลวไมนาน ความวา เมื่อพระอัครสาวกทั้งสองปรินิพพานนานแลวหามิได ก็บรรดาพระอัครสาวกทั้งสองนั้น พระธรรมเสนาบดี ปรินิพพานในวันเพ็ญ เดือนสิบสอง จากนั้นลวงมาครึ่งเดือน ในวันอุโบสถแหงกาฬปกขกึ่งเดือน นั้น พระมหาโมคคัลลานะจึงปรินิพพาน พระศาสดา เมื่อพระอัครสาวกทั้งสองปรินิพพานแลว มีหมูภิกษุใหญแวดลอมเสด็จจาริกไปในมหามณฑลชนบท
เสด็จถึงอุกกเจลนครโดยลําลับ เสด็จไปบิณฑบาตในอุกกเจลนครนั้น แลวประทับอยูบนหาดทรายมีสีดุจแผนเงิน ที่ฝงแมน้ําคงคา

เพราะเหตุนั้น ทานจึงกลาววา เมื่อพระสารีบุตร และพระโมคคัลลานะ ปรินิพพานแลวไมนาน. แมไมบทวา ลําตนที่ใหญกวาเหลานั้นใด พึงทําลาย มีอธิบายวา หมู ภิกษุเปรียบเหมือนตนหวาใหญสูงรอยโยชน พระอัครสาวกทั้งสองเปรียบเหมือน ลําตน ที่ใหญทั้ง ๒ ประมาณหาสิบโยชนที่แผไปทั้งเบื้องขวา และเบื้องซายแหง ตนไมนั้น. คําที่เหลือ ควรประกอบในนัยกอนนั่นเทียว.

จบอรรถกถาเจลสูตรที่ ๔


ลิงก์ไปที่กระทู้ ...

วันลอยกระทง .. พระสารีบุตรและศรีลังกา !


ความคิดเห็น 2    โดย chatchai.k  วันที่ 31 ต.ค. 2563

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น