ไม่ลืมว่าเป็นธรรม ต่อเมื่อได้รู้แล้วว่าธรรมคือสิ่งที่กำลังมีจริงๆ ในขณะนี้ ไม่เคยรู้ความจริง จึงฟังจนกว่าจะมีความเข้าใจถูก มีความเห็นถูกในสิ่งที่กำลังมีจริงๆ

อ.คำปั่น กราบเรียนสนทนากับท่านอาจารย์เป็นการย้ำเตือนเพื่อให้เข้าใจถึงความเป็นจริงของธรรม ต้องไม่ลืมคำแรก คือคำว่า "ธรรม" ซึ่งคำนี้ลืมไม่ได้เลยโดยตลอด ในความเป็นจริงของแม้ประโยคสั้นๆ ว่า "ต้องไม่ลืมคำว่าธรรม" จะมุ่งให้ผู้ฟังผู้ศึกษาได้เข้าใจในความเป็นจริงของอะไร ที่จะควรศึกษาควรเข้าใจในขณะนี้

ท่านอาจารย์ เพื่อเตือนให้รู้ว่าขณะนี้มีสิ่งที่มีจริงๆ ที่ยังไม่เคยรู้ ใช้คำยาวๆ ก็ยาก ใช้คำสั้นคำเดียวว่า "ธรรม" คือสิ่งที่มีจริง เพราะฉะนั้นเวลาใช้คำว่าธรรม ไม่ใช่ไม่รู้ว่าธรรมคืออะไร เมื่อใด แต่ว่าทุกคนต้องมีความเข้าใจอยู่แล้ว ว่าสิ่งที่มีจริงในภาษาไทยที่เราใช้ อีกภาษาหนึ่งใช้คำว่าธรรม เพราะฉะนั้นไม่ลืมอะไร ไม่ลืมที่จะเข้าใจความจริงของสิ่งที่กำลังมีจริงๆ ในขณะนี้ เพราะฉะนั้นไม่ลืมว่าเป็นธรรม ต่อเมื่อได้รู้แล้วว่าธรรมคือสิ่งที่กำลังมีจริงๆ ในขณะนี้ เพราะฉะนั้นไม่เคยรู้ความจริง จึงฟังจนกว่าจะมีความเข้าใจถูกมีความเห็นถูกในสิ่งที่กำลังมีจริงๆ

ที่มา และ รับฟังเพิ่มเติม ...

พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 915