เพิ่งจะเริ่มต้นศึกษา เรื่องปรมัตถธรรมค่ะ เกี่ยวกับเรื่องจิตค่ะ

มีข้อสงสัยเกี่ยวกับเรื่อง วิถีจิต ทางมโนทวาร ว่า ทำไมถึงไม่มีอตีตภวังค์ และโวฏฐัพพนจิต เหมือนกับทางปัญจทวาร เพราะเหตุใด รบกวนท่านผู้รู้ช่วยไขข้อข้องใจให้กระจ่างด้วยค่ะ

ขอขอบพระคุณและอนุโมทนาในกุศลจิตด้วยค่ะ

การรู้อารมณ์ของจิต ทางปัญจทวารมีอารมณ์มากระทบทวารโดยตรง วิถีจิตจึงมีมากกว่าทางมโนทวาร เช่น ในขณะที่อารมณ์กระทบจักขุทวาร ขณะนั้น จิตยังเป็นภวังค์อยู่ ภวังค์นั้นเรียกว่า อตีตภวังค์ เพราะยังไม่เปลี่ยน ภวังค์ต่อมาจึงเป็นภวังคจลนะ ภวังคุปัจเฉทะ และมีวิถีเกิดตามลำดับคือ ปัญจวาราวัชชนะ จักขุวิญญาณ สัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะ โวฏฐัพพนะ ชวนะ ตทาลัมพนะ วิถีจิตทางมโนทวาร ไม่มีอตีตภวังค์ ปัญจวิญญาณ สัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะ และไม่มีโวฏฐัพพนะ

ขออนุญาตเรียนสอบถามอาจารย์ประเชิญเพิ่มเติมครับว่า จิตมีสองประเภท คือ จิตที่เป็นวิถี และจิตที่ไม่เป็นวิถี จิตที่เป็นวิถีต้องเป็นจิตที่เกิดทางปัญจทวาร ส่วนจิตที่ไม่เป็นวิถีคือจิตที่ไม่เกิดทางปัญจทวาร ได้แก่ ภวังค์จิต และ จิตทางมโนทวารถูกต้องหรือไม่ครับ

ขออนุโมทนาและขอบพระคุณค่ะ

เรียนคุณจักรกฤษณ์ครับ

จิตแบ่งเป็นสองประเภท คือ จิตที่เป็นวิถี กับจิตที่ไม่เป็นวิถี จิตที่เป็นวิถี คือ จิตที่รู้อารมณ์ในทวารทั้งหก จิตที่ไม่เป็นวิถี คือ ขณะที่จิตกระทำกิจปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติ ครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนา อาจารย์ประเชิญมากครับ

ขอบพระคุณและขออนุโมทนาครับ

ขอตอบคำถามเพิ่มเติมครับ

ทางปัญจทวาร มีกิริยาจิต 2 ดวง คือ ปัญจทวาราวัชชนจิต กระทำกิจ รำพึงถึงอารมณ์ ที่มากระทบ และโวฏฐัพพนจิต กระทำกิจ ตัดสินอารมณ์เพื่อกระทำทางให้ชวนจิตที่จะเกิดต่อ เป็นกุศลหรืออกุศล (จิต 2 ดวงนี้ คนละประเภทกัน) ทางมโนทวารไม่มีอตีตภวังค์ แต่มโนทวารวิถี จิตดวงแรก เป็นกิริยาจิต คือ มโนทวาราวัชชนจิต กระทำกิจ 2 อย่าง คือ 1. อาวัชชนกิจ รำพึงถึงอารมณ์ 2. โวฏฐัพพนกิจ ตัดสินอารมณ์ เพื่อกระทำทางให้ชวนจิตที่จะเกิดต่อ เป็นกุศล หรืออกุศล มโนทวาราวัชชนจิต โดยสภาพแล้ว เป็นจิตดวงเดียวกับโวฏฐัพพนจิตทางปัญจทวาร เมื่อจิตดวงนี้เกิดทางปัญจทวาร กระทำเฉพาะโวฏฐัพพนกิจ แต่เมื่อจิตดวงนี้เกิดทางมโนทวาร กระทำ 2 กิจคือ อาวัชชนกิจ และโวฏฐัพพนกิจ ด้วยครับ

ขอขอบพระคุณและอนุโมทนาทุกท่านที่ช่วยให้ความกระจ่างด้วยค่ะ

พระธรรมที่พระพุทธองค์ทรงตรัสรู้ลึกซึ้งน่าศึกษาอย่างยิ่ง เป็นคุณอันหาสิ่งใดเปรียบมิได้ ท่านอ.ประเชิญและทุกท่านที่ให้ความรู้ใน เวปนี้ขอให้ทำต่อไปตลอดจนกระทั่งมีผู้สืบสานให้คนในทุกสมัยได้ศึกษา

สาธุ

ต้องขออภัยทุกท่านจริงๆ ครับที่ไม่ได้ตรวจสอบให้ดีก่อน post

เพิ่งมาอ่านพบข้อผิดที่เคยตอบไปว่า "ทางมโนทวารไม่มีอตีตภวังค์ ภวังคจลนะ ภวังคุปัจเฉท" ที่ถูกต้องคือ ทางมโนทวารไม่มีอตีตภวังค์ แต่มีภวังคจลนะ ภวังคุปัจเฉท ครับ ภวังคจลนะ และภวังคุปัจเฉท ไม่ใช่วิถีจิต เนื่องจากยังเป็นภวังคจิตซึ่งมีอารมณ์เดียวกับปฏิสนธิจิต

เรียนคุณ Endeavor ครับ

เข้าใจว่าเป็นอย่างนี้หรือเปล่าครับ "ภวังค์ ที่เกิดก่อนวิถีจิตทางมโนทวารนั้น ไม่มีอตีตภวังค์ แต่ก่อนที่วิถีจิตทางมโนทวารจะเกิด มีกระแสภวังค์เกิดดับสืบต่อกันไปเรื่อยๆ จนถึงภวังคจลนะ เมื่อภวังคจลนะเกิดและดับไป เป็นปัจจัยให้ภวังคุปัจเฉทะเกิดสืบต่อ เป็นภวังค์ขณะสุดท้าย ซึ่งภวังคุปัจเฉทะนี่เองที่เป็นมโนทวารคือ เป็นทางให้วิถีจิตทางใจเกิด ฉะนั้น ตัวมโนทวารคือ ภวังค์คุปัจเฉทะ แต่จิตที่เกิดทางมโนทวาร คือ อาศัยมโนทวารเป็นทางให้เกิดได้นั้น เป็นวิถีจิตประเภทต่างๆ ตามสมควรแก่วาระของวิถีจิตนั้นๆ "

ขออนุโมทนาครับ