ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

วิถีจิตทุกขณะที่รู้อารมณ์ทางตาเป็นจักขุ​ทวาร​วิถี​จิต เพราะรู้​รู​ปา​รมณ์ (สิ่งที่ปรากฏทางตา) ที่กระทบกับจักขุปสาทและยังไม่ดับ

วิถีจิตทุกขณะที่รู้อารมณ์ทางหูเป็นโสต​ทวาร​วิถี​จิต เพราะรู้​สัท​ทา​รมณ์ (เสียง) ที่กระทบกับโสตปสาทและยังไม่ดับไป

วิถีจิตทุกขณะที่รู้อารมณ์ทางจมูกเป็นฆาน​ทวาร​วิถี​จิต เพราะรู้​คันธ​ารมณ์ (กลิ่น) ที่กระทบกับฆานปสาทและยังไม่ดับไป

วิถีจิตทุกขณะที่รู้อารมณ์ทางลิ้นเป็นชิวหา​ทวาร​วิถี​จิต เพราะรู้รสา​รมณ์ (รส) ที่กระทบชิวหาประสาทและยังไม่ดับไป

วิถีจิตทุกขณะที่รู้อารมณ์ทางกายเป็นกายทวาร​วิถี​จิต เพราะรู้​โผฏฐัพ​พา​รมณ์ (เย็นหรือร้อน อ่อนหรือแข็ง ตึงหรือไหว) ที่กระทบกับกายปสาทและยังไม่ดับไป

วิถีจิตทุกขณะทางใจซึ่งเป็นมโน​ทวาร​วิถี​จิต​นั้น รู้​อารมณ์​ได้​ทุก​อารมณ์ คือ รู้รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ต่อจากวิถีจิตที่รู้ทางปัญจทวาร และรู้ธัม​มา​รมณ์ คือ อารมณ์​ที่​สามารถ​รู้​ได้​เฉพาะ​ทาง​ใจ คือ มโน​ทวาร ทวาร​เดียว​เท่านั้น

อารมณ์ทั้งหมดจำแนกเป็น ๖ อารมณ์ ซึ่งจิตรู้ได้ทาง ๖ ทวาร ดังนี้ คือ

รู​ปา​รมณ์​ จิตรู้ได้ทางจักขุทวารและทางมโนทวาร
สัท​ทา​รมณ์ จิตรู้ได้ทางโสตทวารและทางมโนทวาร
คัน​ธาร​มณ์​ จิตรู้ได้ทางฆานทวารและทางมโนทวาร
รสา​รมณ์​ จิตรู้ได้ทางชิวหาทวารและทางมโนทวาร
โผฏฐัพ​พา​รมณ์​ จิตรู้ได้ทางกายทวารและทางมโนทวาร
ธัม​มา​รมณ์​ จิตรู้ได้ทางมโนทวารเพียงทวารเดียว

มโนทวารวิถีจิตรู้อารมณ์ได้ทั้ง ๖ อารมณ์ แต่ธัมมารมณ์นั้นรู้ได้เฉพาะมโนทวารวิถีจิตเท่านั้น

โดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ จัดพิมพ์เผยแพร่ โดย คณะกรรมการ ศิลปะและวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร เนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนม์พรรษา ครบ ๗๕ พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช วันที่ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๕

ขอเชิญอ่านหรือดาวน์โหลดหนังสือ ...

ปรมัตถธรรมสังเขป

ขอเชิญอ่านตอนต่อไป ...

ความจริงแห่งชีวิต

ขออนุโมทนา

ขออนุโมทนาครับ

สาธุ

ขออนุโมทนาครับ

ขออนุโมทนาค่ะ