เวลาที่เสียงปรากฏน่าอัศจรรย์ไหม เมื่อครู่นี้ไม่มีเสียงเลยแล้วเสียงปรากฏได้อย่างไร แม้ว่าข้างนอกจะมีเสียงรถ เสียงอะไรก็ตาม แต่เมื่อไม่ได้ยิน เสียงนั้นๆ ก็ไม่ปรากฏ เพราะฉะนั้น เสียงปรากฏเมื่อมีจิตได้ยินเกิดขึ้น แต่ไม่เคยรู้ว่าเป็นจิต เป็นเราได้ยิน

ดังนั้นตั้งแต่เกิดจนตาย ทุกคนพูดว่ามีจิตแต่ไม่รู้จักจิต เพราะยึดถือจิตเป็นเรา เมื่อได้ฟังพระธรรม จากการที่เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่ทรงตรัสรู้ความจริงของสภาพธรรมโดยประการทั้งปวง ไม่เหลือเลย ก็จะรู้ได้ว่าไม่มีใครสามารถที่จะกล่าวเรื่องจิตได้ชัดเจน ถูกต้องตามความเป็นจริงของจิตแม้หนึ่งขณะซึ่งเกิดขึ้น

ขณะนี้ทุกคนทราบว่ามีจิตทีละหนึ่งขณะ แต่รู้ไหมว่าจิตขณะนี้เกิดได้อย่างไร ถ้าไม่มีเหตุ ไม่มีปัจจัย ทุกสิ่งทุกอย่างเกิดไม่ได้เลย ไม่ว่าจะเป็นสภาพของนามธรรมหรือรูปธรรม

@ สนทนาธรรมที่เมืองพาราณสี (1)