ท่านผู้ฟังเคยรู้สึกดีใจบ้างไหมเวลาที่สัตว์อื่นตาย นี่เป็นความวิจิตรของจิต เพราะฉะนั้น ผู้ที่ขัดเกลาจริงๆ นอกจากจะละเว้นทุจริต ยังไม่ยินดีที่จะให้ผู้อื่นกระทำทุจริต ไม่ชักชวนให้ผู้อื่นทำทุจริต และไม่สรรเสริญการกระทำทุจริตด้วย แต่บางท่านไม่ได้ลงมือทำทุจริตกรรมเอง แต่ว่าชักชวนคนอื่นให้ทำ หรือว่ายินดีเวลาที่บุคคลอื่นทำ หรือว่าเวลาบุคคลอื่นทำก็สรรเสริญพอใจในการกระทำทุจริตนั้น เพราะฉะนั้น เป็นความวิจิตรของจิตที่จะทำให้ปฏิสนธิเป็นบุคคลต่างๆ ในภพภูมิต่างๆ

ยมราชา ได้แก่ เวมานิกเปรต ในกาลหนึ่งเสวยทิพยสมบัติ มีสวนทิพย์ มีนักฟ้อนทิพย์ในทิพยวิมาน แต่ในอีกกาลหนึ่งก็เป็นธรรมิกราชา ทำหน้าที่พิพากษาโทษโดยความเป็นธรรม ซึ่งก็เป็นวิบากของกรรม เป็นเวมานิกเปรต เป็นอีกภูมิหนึ่ง

สำหรับเด็กแรกเกิด ส่องความหมายให้รู้ว่า จงทำความดีเถิด จึงชื่อว่าเทวทูต

เวลาเห็นเด็กแรกเกิด ระลึกถึงตัวท่านเองซึ่งได้ผ่านสภาพนั้นมาแล้ว และจะต้องถึงสภาพนั้นอีก เพราะฉะนั้น เด็กแรกเกิดนั้นส่องความหมายให้รู้ว่า จงทำความดีเถิด จึงชื่อว่าเทวทูต

คนแก่ ส่องความหมายให้รู้ว่า จงทำความดีเถิด จึงชื่อว่าเทวทูต

คนเจ็บ ส่องความหมายให้รู้ว่า จงทำความดีเถิด จึงชื่อว่าเทวทูต

คนถูกลงโทษ ส่องความหมายให้รู้ว่า จงทำความดีเถิด จึงชื่อว่าเทวทูต

คนตาย ส่องความหมายให้รู้ว่า จงทำความดีเถิด จึงชื่อว่าเทวทูต

ตายแล้ว ทำความดีได้ไหม ไม่ได้ รอก่อนได้ไหม ขอทำทานเสียก่อนแล้วจะตาย ไม่ได้ เพราะฉะนั้น เรื่องของความตายซึ่งจะมาถึงเมื่อไรก็ย่อมเป็นอนุสติที่จะเตือนให้เป็นผู้ที่ไม่ประมาทในการทำความดี

ข้อความในอรรถกถามีว่า

ที่มา และ ขอเชิญรับฟัง

แนวทางเจริญวิปัสสนา ครั้งที่ 244