ถ . มารที่กล่าวถึง เป็นมารประเภทไหน

สุ . ความหมายของคำว่า “มาร” นั้นมีหลายอย่าง แต่ที่แน่นอน คือ เป็นสิ่งที่ไม่ดี เป็นสิ่งที่ทำให้เกิดทุกข์โทษภัยต่างๆ เพราะฉะนั้น จึงมีทั้งกิเลสมาร ขันธมาร มัจจุมาร อภิสังขารมาร และเทพบุตรมาร

ในพระไตรปิฎกมีมารอีกหลายพยัญชนะ เช่น ใน ขุททกนิกาย จุฬนิทเทส (ข้อ ๔๒๓) พระผู้มีพระภาคตรัสตอบภัทราวุธใน ภัทราวุธมาณวกปัญหานิทเทส ว่า

หมู่สัตว์พึงนำเสียซึ่งตัณหา เครื่องยึดถือทั้งหมด ทั้งเบื้องบน เบื้องต่ำ หรือแม้ชั้นกลาง ส่วนกว้าง เพราะว่าสัตว์ทั้งหลายย่อมเข้าไปถือรูปาธิขันธ์ใดๆ ในโลก มารย่อมไปตามสัตว์ด้วยอำนาจอภิสังขาร คือ กรรมนั้นนั่นแล

และมีข้อความอธิบายไว้ว่า (ข้อ ๔๒๗)

คำว่า มาร ย่อมไปตามสัตว์ ไม่ว่าจะมีการเกิดปรากฏขึ้น ณ ที่ใด ย่อมมีมารติดตามไป มีทุกข์ มีโทษ มีภัย ติดตามไปเรื่อย

คำว่า มาร ย่อมไปตามสัตว์ ด้วยอำนาจอภิสังขาร คือ กรรมนั้นนั่นแล ความว่า ขันธมาร ธาตุมาร อายตนมาร คติมาร อุปปัตติมาร ปฏิสนธิมาร ภวมาร สังสารมาร วัฏฏมาร

ทุกอย่างที่เป็นทุกข์ เป็นโทษ เป็นพยัญชนะที่ใช้คำว่า “มาร” ได้ ... แนวทางเจริญวิปัสสนา ตอนที่ 71

รับฟัง ...

มาร มีความหมายหลายอย่าง