ขอสอบถามครับ
ถ้าอายตนะภายในและภายนอก พระองค์แบ่งไว้ 12 จักขายตนะ เป็นอายตนะภายใน องค์ธรรมคือจักขุปสาทรูป ในภูมิที่มีขันธ์ 5

สมมติถ้าไม่มีวิญญาณไปเกิด จักขุปสาทรูปนั้นดีอยู่ ยังเรียกจักขายตนะอยู่ไหมครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ก่อนอื่นก็ต้องเข้าใจความหมายของอายตนะ ว่า หมายถึงอะไร? อายตนะ หมายถึง สภาพธรรมที่ประชุมกันอยู่ ยังมีอยู่ ในขณะที่จิตเกิดขึ้นรู้อารมณ์ทีละขณะ
สำหรับในประเด็นคำถาม ก็พิจารณาได้ว่า จักขุปสาทรูป เป็นรูปที่เกิดจากกรรม ผู้ที่ตาไม่บอด ย่อมมีจักขุปสาทรูป แต่ที่จะเป็นอายตนะ ก็เป็นในขณะจิตเกิดขึ้นรู้อารมณ์ทางตา ยกตัวอย่างในขณะเห็น ขณะนั้นมีสภาพธรรมที่มีอยู่ ประชุมกันอยู่ ยังไม่ดับไป คือ จักขุปสาทรูป (จักขายตนะ) สีหรือรูปารมณ์ (รูปายตนะ) จิตเห็น (มนายตนะ) และเจตสิกที่เกิดร่วมกับจิตเห็น (ธัมมายตนะ) และที่สำคัญ จักขุปสาท ยังเป็นทวารและเป็นอายตนะ ในทุกขณะของจิตในจักขุทวารวิถีทั้งหมด พร้อมทั้งสีหรือรูปารมณ์ก็เป็นรูปายตนะของจิตทางจักขุทวารวิถีเช่นกัน เพราะทั้งจักขุปสาทและรูปารมณ์ ยังไม่ดับไป และกำลังประชุมกันในแต่ละขณะของจิตทางจักขุทวารวิถี ดังนั้น จึงสรุปได้ว่า จักขุปสาทรูป เป็นจักขายตนะ และเป็นทวาร ในขณะที่จิตเกิดขึ้นรู้อารมณ์ทางตาทั้งหมด ตามข้อความใน พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ เล่ม ๒ ภาค ๑ - หน้าที่ ๑๖๗ ดังนี้
"จักขายตนะนั่นแหละเป็นทวารเกิดขึ้นของวิญญาณกาย (กลุ่มของจิต) ซึ่งนับเนื่องในวิถีของจักขุวิญญาณ และรูปายตนะ นั่นแหละก็เป็นอารมณ์"
แต่ในขณะที่ไม่ใช่โอกาสของจิตที่เกิดขึ้นทางตา จักขุปสาทรูป ก็มี แต่ก็ไม่ได้เป็นอายตนะในขณะนั้น ยกตัวอย่างเช่น ในขณะที่หลับสนิท มีจักขุปสาทรูป แต่ไม่มีการเห็น เมื่อเป็นเช่นนี้ จักขุปสาทรูปก็ไม่ได้ประชุมกันอยู่ในขณะที่หลับสนิท เพราะขณะที่หลับสนิทจิตเป็นภวังค์ สภาพธรรมที่เป็นอายตนะในขณะที่หลับสนิทนั้น ก็คือ จิต (มนายตนะ) กับ เจตสิก (ธัมมายตนะ) เท่านั้น ครับ
... ยินดีในกุศลของคุณ did Dhramma และทุกๆ ท่านด้วยครับ ...