ชื่อว่ากิจ ในกิจสังคหะ มี ๑๔ อย่าง [อภิธัมมัตถสังคหบาลี]

อภิธัมมัตถสังคหบาลี และ อภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา ปริเฉทที่ ๓

ชื่อว่ากิจ ในกิจสังคหะ มี ๑๔ อย่าง ด้วยอำนาจแห่งปฏิสนธิกิจภวังคกิจ อาวัชชนกิจ ทัสสนกิจ สวนกิจ ฆายนกิจ สายนกิจ ผุสนกิจสัมปฏิจ ฉันนกิจ สันตีรณกิจ โวฏฐัพพนกิจ ชวนกิจ ตทาลัมพกิจ และจุติกิจ ฯ ก็ความต่างแห่งฐานของกิจเหล่านั้น พังทราบโดย ๑๐ ฐาน ด้วยอำนาจแห่งปฏิสนธิฐาน ภวังคฐาน อาวัชชนฐาน และปัญจวิญญาณฐาน เป็นต้น ฯ

บรรดากิจเหล่านั้น จิต ๑๙ คือ สันตีรณจิตที่สหรคตด้ว ยอุเบกขา ๒ มหาวิบากจิต ๘ และรูปารูปวิบากจิต ๙ (รูปาวจรวิบากจิต ๕ อรูปาวจรวิบากจิต ๔) ชื่อว่าปฏิสนธิภวังค์และจุติเป็นกิจ (มีกิจ คือ ปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติ) ฯ

แต่จิตที่มีอาวัชชนะเป็น กิจมี ๒ ฯ และจิตที่มีทัสสนะ สวนะ ฆายนะ สายนะ ผุสนะสัมปฏิจ ฉันนะเป็นกิจก็มีอย่างละ ๒ เหมือนกัน ฯ จิตที่มีสันตีรณะเป็นกิจ มี ๓ ฯ เฉพาะมโนทวาราวัชชนจิตให้โวฏฐัพพนกิจสำเร็จในปัญจ-ทวาร (ย่อมยังจิตที่มีโวฏฐัพพะเป็นกิจให้สำเร็จในปัญจทวาร) จิตที่เป็น อกุศล อกุศล วิบาก และกิริยา ๕๕ เว้นอาวัชชนจิตทั้งสองเสีย มีชวนะเป็นกิจ ฯ

จิต ๑๑ คือ มหาวิบาก ๘ และสันตีรณจิต ๓ มีตทาลัมพนะเป็นกิจ ฯ ก็บรรดาจิต ๑๑ เหล่านั้น สันตีรณจิตที่สหรคตด้วยอุเบกขา ๒ ชื่อว่ามีกิจ ๕ อย่าง ด้วยสามารถแห่งปฏิสนธิ ภวังค์ จุติ ตทาลัมพนะ และสันตีรณะ ฯ มหาวิบากจิต ๘ ชื่อว่ามีกิจ ๔ อย่าง ด้วยอำนาจแห่งปฏิสนธิภวังค์ จุติ และตทาลัมพนะ ฯ มหัคคตวิบากจิต ๙ ชื่อว่ามีกิจ ๓ อย่างด้วยอำนาจแห่งปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติ ฯ สันตีรณจิตที่สหรคตด้วยโสมนัสมีกิจ ๒ ด้วยอำนาจแห่งสันตีรณกิจและตทาลัมพนกิจ ฯ โวฏฐัพพนจิตมีกิจ ๒ เหมือนกัน ด้วยอำนาจแห่งโวฏฐัพพนกิจ และอาวัชชนกิจ ฯ ส่วนชวนจิต มโนธาตุ ๓ และทวิปัญจวิญญาณที่เหลือแม้ทั้งหมด มีกิจเดียว ตามควรแก่การสมภพ ฉะนี้แล ฯ