อสังขตธาตุ

อสงฺขต (อันปัจจัยไม่กระทำแล้วไม่ปรุงแต่งแล้ว) +ธาตุ (ไม่ใช้สัตว์ ฯ)

ธาตุที่ไม่มีปัจจัยปรุงแต่ง หมายถึง นิพพานธาตุ เพราะพระนิพพานไม่ใช่สัตว์บุคคลตัวตน จึงจัดเป็นธาตุชนิดหนึ่ง (เป็นธัมมธาตุในธาตุ ๑๘) เป็นปรมัตถธรรมอย่างหนึ่งที่ไม่ต้องอาศัยเหตุปัจจัยปรุงแต่ง จึงไม่เกิดไม่ดับ เป็นสภาพที่เที่ยงและเป็นสุขอย่างยิ่ง