ฟังธรรมไปอีกนานเท่าไร

ศุกล   ท่านอาจารย์ได้เน้นถึงการฟังพระธรรม คงมีผู้สงสัยว่า จะต้องฟังไปนานสักเท่าไร และสงสัยเรื่องการปฏิบัติว่า ถ้าไม่เข้าใจแล้วไม่ควรปฏิบัติ ก็ควรเริ่มต้นฟังพระธรรมให้เข้าใจมากๆ อยากจะขอให้ท่านอาจารย์อธิบายว่า จะต้องฟังธรรมนานสักเท่าไร หรือพอที่ผู้ฟังจะพิจารณาว่า เป็นเหตุเป็นปัจจัยทำให้มีการระลึกได้ เพื่อปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม

ส.   สิ่งไหนที่มีประโยชน์ มีวันพอไหมคะ ถ้าเห็นประโยชน์จริงๆ จะมีวันพอไหมคะ

ศุกล   เพราะปกติในชีวิตประจำวัน ประโยชน์คือสิ่งที่ให้ความสะดวกสบายต่อชีวิต ต่อร่างกาย

ส.   คำถามของดิฉันว่า สิ่งไหนที่มีประโยชน์ ถ้าผู้นั้นเห็นประโยชน์แล้ว จะมีวันพอไหมคะ อย่างการฟังธรรม ถ้าเห็นว่ามีประโยชน์แล้ว จะมีคำถามว่า เมื่อไรจะพอได้ไหม ในเมื่อเห็นแล้วว่า มีประโยชน์

ศุกล   คงจะตอบว่า พอไม่ได้

ส.   คงจะพอไม่ได้

ศุกล   แน่นอนค่ะ ถ้าเห็นว่า เป็นประโยชน์จริงๆแล้ว คงไม่มีคำถามนี้เลย ถ้ามีคำถามนี้หมายความว่าอยากได้ เพราะฉะนั้น ก็มากะเกณฑ์ว่า แค่นี้พอหรือยัง แค่นั้นพอหรือยัง เพราะว่าอยากจะได้สิ่งที่เกิดจากการฟังธรรม แต่ถ้าเห็นจริงๆว่า พระธรรมมีประโยชน์ ขัดเกลากิเลส ขัดเกลาความไม่รู้ เท่าไรก็ไม่มีวันพอ เพราะว่าสิ่งที่มีประโยชน์จริงๆ นั้น เท่าไรก็ไม่พอ จนกว่าจะเป็นพระอรหันต์

ศุกล   ทีนี้มีความคิดอย่างนี้ว่า ปกติแล้วการปฏิบัติควรเริ่มต้น ถ้าไม่เริ่มต้นแล้ว อาจจะตายไปก่อนปฏิบัติธรรม

ส.   เพราะขณะนั้นเข้าใจว่า เป็นตัวเราปฏิบัติจึงจะเริ่มต้น แต่ถ้ารู้ว่า ทุกสิ่งทุกอย่างเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย ถ้าไม่มีหูกับไม่มีเสียง การได้ยินก็เกิดไม่ได้ ถ้าไม่มีการฟังธรรม จะเอาอะไรปฏิบัติ นอกจากคิดเองว่า ตัวเรากำลังปฏิบัติ แต่ไม่ใช่การอบรมเจริญปัญญา ปัญญาไม่เกิดปฏิบัติกิจของปัญญา ปัญญาไม่อบรมเจริญขึ้นเลย เพราะเหตุว่าปัญญาขั้นต้นไม่มี แล้วจะเจริญขึ้นได้อย่างไร