เหตุให้เกิดทิฏฐิประการที่ ๑

สำหรับข้อความในอัฏฐสาลินี ซึ่งอธิบายเหตุให้เกิดทิฏฐิ

ประการที่ ๑ คือ อสทฺธมฺมสวนํ การฟังแต่อสัทธรรม มีข้อความว่า

จริงอยู่ ความเห็นผิดนี้ พึงทราบว่า ย่อมเกิดขึ้นด้วยการฟัง อันเว้นจากเข้าไปพิจารณาเห็นอย่างรอบคอบ ก้าวล่วงความเป็นกลางเสียแล้ว มุ่งที่จะนับถือเป็นอย่างมากซึ่งอสัทธรรมทั้งหลายอันประกอบด้วยวาทะ คือ ทิฏฐิเหล่านี้

แม้แต่การที่จะฟังธรรม ก็ควรที่จะได้ทราบว่า ท่านเป็นผู้ที่มุ่งจะนับถือเป็นอย่างมากซึ่งอสัทธรรมทั้งหลายอันประกอบด้วยวาทะ ก้าวล่วงย่อมเป็นกลางเสียแล้ว

เพราะเหตุว่าเวลาฟังธรรม ต้องฟังจริงๆ คือ ฟังพระธรรม ฟังธรรม ไม่ใช่ฟังบุคคลว่า บุคคลผู้กล่าวธรรมนั้นเป็นใคร เพราะเหตุว่าถ้าฟังบุคลในขณะนั้นเป็นผู้ที่มุ่งจะนับถือเป็นอย่างมาก ทำให้ในขณะนั้นก้าวล่วงความเป็นกลาง หมายความว่าขาดการพิจารณาโดยเที่ยงตรงจริงๆว่า ธรรมที่ได้ยินได้ฟังนั้นประกอบด้วยเหตุผลสมบูรณ์ถูกต้อง หรือว่ายังคลาดเคลื่อนอยู่ เพราะฉะนั้นเรื่องของการฟังธรรมด้วยความรอบคอบ ด้วยความเป็นกลาง ไม่ใช่มุ่งที่จะนับถืออสัทธรรมทั้งหลาย ก็เป็นสิ่งที่สำคัญ

ไม่ทราบท่านผู้ฟังมีข้อสงสัยอะไรบ้างหรือเปล่าคะ ในการฟังธรรม พิจารณาได้จากการฟังของตัวท่านเองว่า จุดประสงค์ของการฟังนั้นเป็นอย่างไร อย่าลืมว่า อย่ามุ่งที่จะนับถือเป็นอย่างมาก แต่ต้องไม่ก้าวล่วงความเป็นกลาง คือ การพิจารณาโดยรอบคอบ