อเหุตกจิต ๑๘ ไม่ชื่อว่าเป็นมัคคปัจจัย
เพราะฉะนั้นสำหรับมัคคปัจจัยนี้เกิดกับกุศลจิตได้ เกิดกับอกุศลจิตได้ เกิดกับวิบากจิตได้ เกิดกับกิริยาจิตได้ แต่สำหรับอเหตุกจิตทั้งหมด ๑๘ ดวง เป็นจิตซึ่งอ่อนกำลัง ไม่มีกำลัง เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย คือกรรมในอดีตที่ได้กระทำไว้ เป็นปัจจัยทำให้วิบากจิตซึ่งเป็นอกุศลวิบาก ๗ ดวง และกุศลวิบากซึ่งเป็นอเหตุกะ ๘ ดวง และกิริยาที่เป็นเหตุกะเกิดขึ้นเท่านั้น ทำกิจหน้าที่ให้สำเร็จการรู้อารมณ์ทางทวารแต่ละทวารเท่านั้นเอง
เพราะฉะนั้นนอกจากในขณะปฏิสนธิแล้ว เจตสิกเหล่านี้ไม่ชื่อว่ามัคคปัจัย เมื่อเกิดกับ อเหตุกจิต
นี่ก็เป็นเรื่องละเอียดซึ่งจะศึกษาได้ต่อไปในเหตุผล แต่สำหรับที่กล่าวถึงเรื่องของฌานปัจจัยและมัคคปัจจัยในที่นี้พอสังเขป ก็เพื่อที่จะให้เห็นว่า ในขณะปฏิสนธินั้นเจตสิกที่เกิดร่วมด้วย แม้ว่าเป็นวิตกเจตสิกที่เกิดกับอุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบาก หรืออุเบกขาสันตีรณกุศลวิบาก ก็เป็นฌานปัจจัยและมัคคปัจจัย
มีข้อสงสัยอะไรไหมในตอนนี้