ขณะหลับสนิทมีธรรมหรือไม่


    อ.วิชัย กราบเรียนถามท่านอาจารย์ ถ้าขณะที่โกรธ หรือว่าโลภนี่ก็พอจะรู้สึกตัวว่าโกรธ หรือว่าโลภ บางท่านเป็นคนช่างคิดว่าแล้วในขณะที่หลับสนิท หรือว่าธรรมจะมีในขณะที่เราตื่นเท่านั้น หรือ หรือว่าขณะหลับซึ่งไม่รู้อะไรเลยในโลกนี้ว่าเกิดมีธรรม หรือเปล่า

    ท่านอาจารย์ ถ้าไม่มีการตรัสรู้นะคะ เราบอกได้ไหมคะว่าตอนที่หลับสนิทมีอะไรบ้าง หรือบอกไม่ได้ตามความเป็นจริงค่ะ

    อ.วิชัย บอกไม่ได้

    ท่านอาจารย์ บอกไม่ได้ แต่พอตื่นแล้วรู้ว่ามีไหมคะ

    อ.วิชัย ก็มีสิ่งต่างๆ มากมาย

    ท่านอาจารย์ หมายความว่ายังมีความทรงจำ ในลักษณะที่ไม่รู้อะไรเลย อะไรก็ไม่ปรากฏเลย เพราะฉะนั้น เราจึงสามารถที่จะมีคำบอกว่าฝัน หรือหลับสนิท หรือว่าตื่น ซึ่งทั้งหมดเป็นสิ่งที่มีจริง มีใครบ้างที่ไม่หลับ ไม่มีใช่ไหม เพราะฉะนั้น เป็นจริง หรือเปล่า หลับมีจริงๆ หรือเปล่า

    อ.วิชัย มี

    ท่านอาจารย์ เป็นธรรม หรือเปล่า

    อ.วิชัย ถ้ามีจริงก็ต้องเป็นธรรม

    ท่านอาจารย์ ก็ต้องเป็นธรรม นี่คือการที่เราจะไม่เหลืออะไรที่เป็นข้อข้องใจอีก ว่าอะไรเป็นธรรม หรือไม่เป็นธรรมธรรมคือสิ่งที่มีจริงทั้งหมด ถ้าไม่รู้ก็คือเรา แต่ผู้รู้เป็นธรรมแต่ละอย่าง ซึ่งมีเหตุปัจจัยเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป หลับสนิท ตอบได้แล้วใช่ไหมคะ มีจริง เป็นธรรม ฝัน?

    อ.วิชัย มีจริง

    ท่านอาจารย์ เป็นธรรม หรือเปล่าคะ

    อ.วิชัย ก็ต้องเป็น

    ท่านอาจารย์ ตื่น?

    อ.วิชัย ก็ต้องเป็น

    ท่านอาจารย์ ทุกอย่างที่มีจริง ให้มีความมั่นคง ให้มีความมั่นใจจริงๆ ว่าเราศึกษาเรื่องสิ่งที่มีจริงๆ และก็สามารถที่จะเข้าใจขึ้นในความเป็นอนัตตา มิฉะนั้น จะไม่มีประโยชน์เลย ถ้าทุกอย่างอยู่ในตำรา แต่ว่าขณะนี้เรารู้อะไร เราเพียงแต่จะให้มีความเข้าใจที่มั่นคงจริงๆ ในคำว่าธรรม

    ที่มา ...

    พื้นฐานพระอภิธรรม ตอนที่ 2


    หมายเลข 4899
    28 ธ.ค. 2566