เห็นเหมือนๆ กันหมดทุกวัน

    ผู้ถาม ธรรมที่เกิดขึ้นแล้วก็หมดไปจะไม่ย้อนกลับมาอีกทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย สภาพธรรมที่เกิดในชีวิตประจำวันก็เหมือนกันทุกๆ วัน

    สุ. คุณสุกัญญาไม่แก่ลงไปเลย

    ผู้ถาม แก่

    สุ. ทำไมแก่ล่ะ เหมือนกันทุกวัน

    ผู้ถาม มันก็เสื่อมไป

    สุ. นั่นสิคะ เสื่อมหมายความว่าอะไร ไม่เหมือนเดิม แล้วจะเหมือนกันได้ยังไง

    ผู้ถาม พูดถึงสิ่งที่ปรากฏ

    สุ. นั่นยิ่งละเอียดใหญ่เลย ถ้าไม่มีการเกิดดับความเสื่อมใดๆ ก็ไม่มี ไม่ปรากฏ

    ผู้ถาม แต่ว่าเมื่อธรรมเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป จะไม่ย้อนกลับมาเกิดอีก

    สุ. ถูกต้อง จะเอาอะไรกลับมาสักอย่างหนึ่ง จักขุปสาทรูปเกิดเพราะกรรมเป็นปัจจัย มีอายุเท่ากับจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะแล้วดับไป ถ้ากรรมยังทำให้จักขุปสาทรูปเกิดอีก จักขุปสาทรูปก็เกิด แต่ถ้ากรรมนั้นไม่ทำให้จักขุปสาทรูปเกิด ก็ตาบอดไป ใครก็ทำอะไรไม่ได้ แต่ไม่ได้หมายความว่าจักขุปสาทรูปที่กรรมทำให้เกิดแล้วดับไปจะกลับมาเป็นจักขุปสาทรูปอันเก่าเพราะดับไปแล้ว แต่ว่ากรรมก็ทำให้จักขุปสาทรูปใหม่เกิด เพราะฉะนั้นจริงๆ แล้วใหม่ทุกขณะเพราะว่าดับไปเลย แล้วไม่กลับมาอีกเลยสักอย่างเดียวทุกขณะ มิฉะนั้นจะไม่ปรากฏความเสื่อม

    ผู้ถาม ที่เราเห็นเหมือนๆ กันหมด

    สุ. ความจริงเหมือนหรือเปล่าแก่หรือเปล่าที่ถามเมื่อกี้นี้ ถ้าเหมือนก็ไม่แก่เลย เหมือนเดิม ที่จริงสภาพธรรมเกิดดับเร็วกว่านั้นมาก ถ้าเพียงอย่างนี้ละกิเลสไม่ได้เลย เพราะกว่าจะรู้ว่าไม่เที่ยงก็นานก็ยังติดเสียอยู่นานทีเดียว แต่ว่าตามความเป็นจริงทรงแสดงถึงสภาพธรรมที่เกิดดับเร็ว แม้แต่รูปที่มีอายุเท่ากับจิตเกิดดับ ๑๗ ขณะ และลองคิดถึงระหว่างจิตเห็นกับจิตได้ยินซึ่งต่างขณะมีจิตเกิดดับเกิน ๑๗ ขณะ เพราะฉะนั้นลองคิดถึงความเร็วของการดับไปของรูปแต่ละรูปซึ่งไม่ปรากฏ ไม่รู้ แต่ว่าปัญญาสามารถที่จะแทงตลอดในความเกิดดับของสภาพธรรมได้

    ผู้ถาม อย่างรสที่ปรากฏทางลิ้น รสหวานกี่ครั้งๆ ที่ปรากฏก็คือรสหวาน รสเค็มกี่ครั้งๆ ที่ปรากฏก็คือรสเค็ม

    สุ. เปลี่ยนไม่ได้ใช่ไหม

    ผู้ถาม เปลี่ยนไม่ได้

    สุ. แล้วอันเก่าหรือเปล่า ขนมก้อนเก่า กาแฟถ้วยเก่า กลับมาเป็นรสเดิมหรือเปล่า หรือหวานก็หวานใหม่ เพราะน้ำตาลที่ใส่ก็ใหม่ไม่ใช่อันเก่ากลับมา