695 ที่เกิดของจิต
ผู้ถาม นอกจากทวิปัญจวิญญาณจิต ๑๐ แล้ว จิตทุกดวงเกิดที่หทยวัตถุหรือเปล่า
สุ. หทยวัตถุคืออะไร
ผู้ถาม คือวัตถุที่เกิดของจิต
สุ. ในภูมิไหนบ้างที่มีหทยวัตถุ
ผู้ถาม กามภูมิ รูปภูมิ อบายภูมิ
สุ. ตอบรวมเลย ในภูมิที่มีรูป จิตต้องเกิดที่รูป จิตเกิดนอกรูปไม่ได้เลย เพราะฉะนั้นภูมิไหนบ้างมีรูป
ผู้ถาม รูปภูมิ
สุ. ก็ลงไปได้เลย เว้นอรูปภูมิ เท่านี้ก็เปลี่ยนไม่ได้เลย พรหมบุคคลมีหทยวัตถุไหม
ผู้ถาม มี
สุ. เพราะอะไร
ผู้ถาม เพราะยังมีรูปอยู่
สุ. มดมีหทยวัตถุไหม
ผู้ถาม มี
สุ. ช้าง
ผู้ถาม มี
สุ. ปลา
ผู้ถาม มี
สุ. เปรต
ผู้ถาม มี
สุ. อสุรกาย
ผู้ถาม มี
สุ. เทวดา
ผู้ถาม มี
สุ. ก็ไม่ลืมใช่ไหม นี่คือหทยวัตถุ เพราะฉะนั้นคำถามๆ ว่าอะไร
ผู้ถาม นอกจากทวิปัญจวิญญาณ ๑๐ ที่เกิดที่ตา หู จมูก ลิ้น กาย จิตทุกดวงเกิดที่หทยวัตถุหรือเปล่า
สุ. ตอบได้แล้วใช่ไหม เมื่อกี้นี้เรามีคำจำกัดความว่าเว้นอรูปพรหมภูมิไม่มีรูป เพราะฉะนั้นรูปไม่ใช่ที่เกิดของจิตเพราะไม่มีรูปเลย จิตเกิดขึ้นโดยไม่ต้องอาศัยรูปเกิดได้ในอรูปพรหมภูมิ นอกจากนั้นแล้วทุกภูมิจิตต้องเกิดที่รูป ไม่ว่าจิตประเภทใดๆ ทั้งสิ้นนี่คือคำตอบ มโนทวาราวัชชนจิตเกิดที่ไหน
ผู้ถาม เกิดที่หทยวัตถุ
สุ. ปัญจทวาราวัชชนจิตเกิดที่ไหน
ผู้ถาม เกิดที่หทยวัตถุ
สุ. ภวังคจิตเกิดที่ไหน
ผู้ถาม หทยวัตถุ
สุ. ทั้งหมดในภูมิที่ไม่ใช่อรูปพรหมภูมิ โลภะสำหรับอรูปพรหมบุคคลเกิดที่ไหน
ผู้ถาม อรูปพรหมก็ไม่มีรูป
สุ. ไม่ต้องมีรูปเลย ถ้ามีความเข้าใจอย่างนี้ถูกต้อง จะเข้าใจความหมายของนามธรรม ไม่มีรูปใดๆ เจือปนเลย แม้ไม่มีรูปก็เกิดได้ แต่ต้องในภูมิที่ไม่มีรูป ถ้าในภูมิที่มีรูปแล้ว จิตก็ต้องอาศัยเกิดที่รูป ไม่เกิดนอกรูป
ที่มา ...