ทุกขเวทนา
ผู้ฟัง รูปมี ๔ สมุฏฐานเกิดจากอาหาร อุตุ จิต แล้วก็กรรม อย่างรูปที่เกิดจากจิต อย่างเช่นยักคิ้วหลิ่วตา หรือว่าอาจจะยิ้มด้วย ไม่ทราบว่าจิตขณะนั้นอาจจะเป็นเพราะโลภมูลจิตหรือยังไงครับ
ท่านอาจารย์ ถ้ายิ้มขณะนั้นเวทนาเป็นอะไร ถ้ายิ้มมีความสุขใช่ไหม โสมนัสเป็นกุศลได้ไหม หรือเป็นอกุศลได้ไหม นี่ก็ตรง
ผู้ฟัง เวลาเราปวดท้อง ปวดศรีษะ เกิดทุกขเวทนา ไม่ทราบว่าทุกขเวทนาเหล่านั้นเป็นวิบากจิตหรือว่าเป็นรูปที่เกิดจากจิต
ท่านอาจารย์ รูปเกิดจากกรรมก็ได้ ซึ่งถ้ารูปเกิดจากกรรม สมุฏฐานอื่นไม่สามารถจะทำให้รูปนั้นเกิดขึ้นได้เลย รูปที่เกิดจากจิตมีรูป แล้วก็เกิดปัจจัยที่จะทำให้วิบากเกิดได้ อย่างความเครียดที่คุณวรศักดิ์กล่าวถึง
ผู้ฟัง เครียด ปวดศรีษะ ปวดท้อง
ท่านอาจารย์ ขณะนั้นเป็นจิตที่ทำให้รูปนั้นเกิดขึ้น ถูกต้องไหมคะ จิตเป็นปัจจัยให้รูปเกิด แต่ทุกขเวทนาต้องเป็นอดีตกรรมที่ทำให้ทุกขเวทนานั้นเกิด
ผู้ฟัง วิบากจิตเป็นผลของอดีตกรรม ไม่ใช่เป็นผลจากความเครียดที่เรามี
ท่านอาจารย์ จิตทำให้เกิดรูป แล้วเวลาที่เวทนาเกิด ขณะนั้นก็ต้องเป็นวิบากจิตที่เกิดรู้อารมณ์นั้นทางกาย ทำให้ทุกขเวทนาเกิดขึ้นเมื่อเป็นอกุศลวิบาก ถ้าเครียดแล้วเกิดหลับได้ไหม
ผู้ฟัง แล้วขณะนั้นก็ยังเครียด รูปที่เกิดจากจิตก็ยังมี แต่ว่าวิบากไม่ได้เกิดขึ้น อย่างคนที่กำลังเป็นโรคชนิดหนึ่ง แล้วก็ยังไม่ได้หาย โรคนั้นจะเกิดจากอะไรก็ตามแต่ จะเกิดจากจิต จะเกิดจากอุตุ จะเกิดจากกรรม จะเกิดจากอาหารก็ตาม แต่ขณะที่หลับสนิทโรคนั้นก็ยังมีอยู่ ไม่ได้หายไป แต่ว่าวิบากจิตไม่ได้เกิดขึ้น มีความรู้สึกในรูปนั้นโดยความเป็นทุกข์
ผู้ฟัง เวทนาที่เกิดทางกายไม่ได้เกิดขึ้นตลอดเวลา เกิดขึ้นเฉพาะเมื่อกรรมให้ผลเท่านั้น
ท่านอาจารย์ พอถึงกาลที่จะให้ผลก็เกิดขึ้น
ที่มา ...