ปัญญาที่รู้ตัวจริงลักษณะของสภาพธรรม
ผู้ถาม เข้าใจถูก เห็นถูกในตัวจริงของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ หรือ เข้าใจถูกเห็นถูกในชื่อในเรื่องราวของธรรมที่กำลังศึกษาอยู่ขณะนี้
สุ. ในชื่อหรือว่าในเรื่องราว เช่น ถ้าใช้คำว่า“ธรรมะ” คิดว่ามาจากคำว่าอะไร ธาตุคืออะไร และธรรมมีความหมายว่าอะไร นั่นคือความเห็นความเข้าใจในพยัญชนะ แต่รู้หรือเปล่าว่าขณะนี้เป็นธรรมะ โดยอาศัยชื่อจึงเข้าใจได้ ว่าไม่ใช่ตัวตนแต่เป็นสิ่งที่มีจริงๆ
ผู้ถาม จุติจิตจากชาตินี้ไป แล้วถ้าไปเกิดเป็นชาติอื่น และก็จำภาษาไทยไม่ได้ ปัญญาที่รู้ตัวจริงของลักษณะของสภาพธรรมะก็จะต้องติดตามไปแต่ละภพแต่ละชาติโดยไม่มีชื่อ ไม่มีภาษา
สุ. มีใครรู้บ้างว่าไม่เคยพูดภาษาบาลีมาก่อน ไม่เคยเฝ้าพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้ามาก่อน หรือว่าไม่เคยได้พบพระสาวกของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้ามาก่อน มีใครรู้ ไม่รู้เลย อาจจะใช่ไหม เพราะไม่รู้จึงใช้คำว่า“อาจจะ” เพราะเหตุว่าสังสารวัฏยาวนานมาก ถ้าเคยได้เฝ้า ฟังพระธรรมเป็นภาษาบาลี สามารถที่จะเข้าใจคำที่ใช้ พอถึงชาตินี้ไม่สามารถที่จะรู้ความหมายของภาษาบาลีเพราะไม่ได้เรียนภาษาบาลี แต่สามารถที่จะเข้าใจลักษณะของสภาพธรรมเมื่อได้ฟังหรือเปล่า นี่ก็คือเป็นผู้ที่จะต้องรู้ว่าภาษาก็คือ เมื่อเกิดที่ไหน ชาติไหน ก็ใช้ภาษานั้น เคยพูดภาษาบาลี เคยอยู่ที่พระนครพาราณสี หรือสาวัตถีก็ตามแต่ พอมาเกิดที่เมืองไทยพูดอย่างนั้นหรือเปล่า เป็นไปไม่ได้เลย เพราะฉะนั้นก็เป็นเรื่องของการใช้คำแต่ละยุคแต่ละสมัย แต่ว่าธรรมะเป็นสิ่งที่มีจริง และก็ภาษาที่ทรงแสดงก็คือภาษาบาลี
ที่มา ...